บทสัมภาษณ์เรื่องผลเสียนาโนซิงก์ออกไซด์

ดร. สุพิณ แสงสุข นักวิจัยสถาบันวิจัยโลหะและวัสดุ

               ซิงก์ออกไซด์เป็นวัสดุในกลุ่มโลหะออกไซด์ที่มีการนำมาใช้งานในรูปแบบของวัสดุนาโน ตัวอย่างการใช้นาโนซิงก์ออกไซด์ ได้แก่ การใช้งานในกลุ่มของอิเล็กทรอนิก หรืออุปกรณ์ตรวจจับกาซ  ใช้สำหรับการยับยั้งเชื้อแบคทีเรียในทางทันตกรรม   ใช้ในการบำบัดสิ่งแวดล้อม เนื่องจากมีสมบัติที่ดีในด้านการดูดซับแสง และสมบัติด้านการเร่งปฏิกิริยาด้วยแสง  นอกจากนี้ยังใช้ในผลิตภัณฑ์ที่ใช้กับคนโดยตรงคือเครื่องสำอางโดยเฉพาะอย่างยิ่งโลชั่นกันแดดที่เริ่มนิยมนำซิงก์ออกไซด์ขนาดนาโนมาใช้เป็นองค์ประกอบ เนื่องจากมีระดับความสามารถในการป้องกันรังสียูวีได้ในระดับเดียวกับอนุภาคซิงก์ออกไซด์ขนาดใหญ่กว่านาโน แต่ข้อได้เปรียบที่เห็นได้ชัดของโลชั่นกันแดดที่มีอนุภาคนาโนเป็นองค์ประกอบคือการส่งผ่านแสงได้ดีกว่า  ทำให้ไม่ทิ้งร่องรอยให้เห็นเป็นสีขาวอย่างชัดเจนบนผิวเมื่อเทียบกับโลชั่นกันแดดที่ใช้อนุภาคขนาดใหญ่ จากเหตุที่ซิงก์ออกไซด์ได้รับความสนใจการใช้ประโยชน์มากขึ้น ทำให้เกิดการผลิตในภาคอุตสาหกรรมมากขึ้นด้วย  ซึ่งผลที่ตามมาคือการศึกษาด้านความเป็นพิษของนาโนซิงก์ออกไซด์  ในแง่มุมต่างๆไม่ว่าจะเป็นด้านสิ่งแวดล้อมหรือด้านความเป็นพิษต่อเซลของสิ่งมีชีวิต

                ตัวอย่างการศึกษาด้านเป็นพิษของนาโนซิงก์ออกไซด์ต่อแบคทีเรียแกรมลบโดยใช้ E.coli เป็นตัวแทน   ต่อแบคทีเรียแกรมบวกโดยใช้ S. aureus เป็นตัวแทน  และต่อเซลที่ทำหน้าที่เป็นภูมิคุ้มกันของมนุษย์ในระดับเบื้องต้น (T cell) ผลการศึกษาโดยใช้นาโนซิงก์ออกไซด์ขนาดประมาณ 13 นาโนเมตร แสดงให้เห็นว่า นาโนซิงก์ออกไซด์สามารถยับยั้งการเจริญเติบโตของ E.coli ได้ที่ระดับความเข้มข้น  ≥ 3.4 มิลลิโมล ในขณะที่การเจริญเติบโตของ S. aureus  ถูกยับยั้งได้อย่างสมบูรณ์ที่ระดับความเข้มข้น ≥ 1 มิลลิโมล  และโดยการใช้นาโนซิงก์ออกไซด์แบบเดียวกัน พบว่านาโนซิงก์ออกไซด์มีผลต่อ T cell ของมนุษย์เพียงเล็กน้อยที่ระดับความเข้มข้นเดียวกับที่เป็นพิษต่อแบคทีเรียแกรมบวกและแกรมลบ  โดยรวมแล้วผลการทดลองแสดงให้เห็นถึงความเป็นพิษที่แตกต่างกันระหว่างระบบของแบคทีเรียและ T cell ของมนุษย์ (1)

                ส่วนการศึกษาถึงระดับความเป็นพิษที่แตกต่างกันระหว่าง ZnO, CuO และ TiO₂  ต่อแบคทีเรียและสัตว์น้ำที่มีเปลือกแข็ง เช่น กุ้ง หรือปู เนื่องจากสิ่งมีชีวิตทั้ง 2 ชนิด อยู่ในห่วงโซ่อาหารในระบบนิเวศน์จึงใช้สิ่งมีชีวิตเหล่านี้เป็นตัวแทนสำหรับการศึกษา ซึ่งผลจากการศึกษา พบว่าความเป็นพิษของโลหะออกไซด์ (ทั้งในระดับนาโนและขนาดใหญ่) ต่อแบคทีเรีย V. fisheri  และต่อกุ้งจัดลำดับได้ดังต่อไปนี้  TiO₂< CuO <  ZnO  นอกจากนี้ผลการศึกษายังแสดงให้เห็นอีกว่า  อนุภาคโลหะออกไซด์ไม่จำเป็นต้องเข้าไปในเซลจึงจะเป็นสาเหตุของความเป็นพิษ  แต่การสัมผัสกันระหว่างเซลกับอนุภาคนาโนทำให้เกิดความเสียหายต่อเยื่อหุ้มเซลได้ (2)

                สำหรับการศึกษาถึงผลของอนุภาคนาโนต่อเซลผิวหนังของคน (human skin fibroblast)  พบว่า เซลผิวหนังของคนมีความว่องไวต่อทั้งอนุภาคนาโนของไทเทเนียมไดออกไซด์และซิงก์ออกไซด์โดยนาโนซิงก์ออกไซด์มีความเป็นพิษสูงกว่านาโนไทเทเนียมไดออกไซด์ (3)

                จากข้อมูลแสดงในข้างต้นจะเห็นได้ว่าอนุภาคนาโนมีผลต่อเซลของสิ่งมีชีวิตทั้งขนาดเล็กและขนาดใหญ่  ดังนั้นในการเลือกใช้ผลิตภัณฑ์นาโนจึงควรพิจารณาถึงผลกระทบระยะยาวต่อสิ่งต่างๆทั้งที่ตัวผู้ใช้เองและสิ่งแวดล้อม

Advertising Zone    Close